Discusvissen kweken, het is vooral de ervaring die telt!

Laten wij maar gelijk een illusie de wereld uithelpen: van het kweken van discusvissen zal je niet snel rijk worden. Natuurlijk kan je er geld mee verdienen maar dan zal je wel een aantal jaren flink moeten investeren en er een fulltime baan van moeten maken. Voor wie hobbymatig wil kweken kan het een leuke bezigheid zijn! Maar ook hier geldt ‘bezint eer gij begint!’

Het aquarium

Voor de meeste mensen is een aquarium met discusvissen een uitdaging en de ultieme uitdaging is het grootbrengen van een legsel jonge discusvissen. De omstandigheden in een aquarium zijn van verre optimaal voor het grootbrengen van dergelijke legsels. Door slechtere waterwaarden, beplanting en de overige (bij)vissen wordt de ultieme uitdaging wel erg op de proef gesteld. In het gunstigste geval komt het tot wat larfjes op de ouders omdat de overige bewoners al weer klaar staan! Dit keer geen kaviaar maar hapklare discusvisjes als lekkere snack. Wil je de kans vergroten om de jongen groot te trekken, dan zal je andere maatregelen moeten treffen. Een aparte kweekbak is één van de betere opties.

De-praktijk

Wat heb je nodig

Laten wij met het moeilijkste beginnen en dat is ‘de ervaring van de kweker.’ Hoe goed je je ook verdiept in de materie, ervaring kan je alleen opbouwen in de praktijk. Ook al begin je met de beste koppels, van je fouten moet je leren. Elk koppel reageert anders op de omstandigheden en elk koppel heeft zijn eigen gewoontes en eisen. Pas na een paar legsels leer je deze eisen een beetje kennen. Hoe beter je het koppel kent des te groter is de kans op een geslaagd legsel. Het grootbrengen van de jongen zal je ook moeten leren en hier ligt ook de grootste uitdaging!

De “hardware”

Met alleen een aquarium en een kweekbakje kom je er niet. Je zult de jongen ook groot moeten trekken in optimale omstandigheden. Laten wij ervan uitgaan dat je voor de hobby één nestje wil groottrekken zodat je met de mooiste vissen verder kunt kweken. Je hebt dan minimaal één kweekbak en twee uitzwemaquaria nodig. Bedenk wel dat een goede voorbereiding echt nodig is, want een goed koppel kan een paar honderd jongen afleveren! De eerste weken heb je meer dan genoeg aan één kweekbak, maar na die tijd zal je de jongen moeten verdelen over meerdere uitzwemaquaria. Natuurlijk kan je het teveel aan vissen verkopen, maar het doel was de mooiste vissen te selecteren voor de verdere kweek. Dit betekent dat je ze minimaal één jaar moet verzorgen.

Om het hardwarelijstje compleet te maken volgt hieronder een overzicht van minimale benodigdheden die je naar eigen behoefte kan aanpassen:

• Kweekbak van 50x50x50 cm inclusief verwarming, intern filtersysteem, luchtpomp met bruissteen, afzetkegel, verlichting en nachtverlichting.
• Uitzwemaquaria van 100x50x50cm inclusief verwarming, filtersysteem (bioloog), luchtpomp met bruissteen, twee afzetkegels als schuilplaats, verlichting en nachtverlichting.
• Voorraadvat kweekwater van 100 liter inclusief osmose apparatuur, verwarming en luchtpomp met bruissteen.
• Meetapparatuur voor waterwaarden met digitale thermometer, geleidbaarheid (micro siemens), digitale pH meter en een test set voor aquariumwater waterwaarden.
• Artemia kweekset die geschikt is voor meerdere dagen voeren, artemiazeefje en voederpipet.

Let op!
De opgegeven maten zijn minimale maten en de uitzwemaquaria moeten aangepast zijn aan de omvang van het vissenbestand. Grotere uitzwemaquaria hebben onze voorkeur!

Deze kweekstelling heeft twee kweekbakken van 50x60x50. Hij gaat hiervan één kweekbak gebruiken. De andere dient als ‘ziekenboeg’ Daarnaast heeft hij nog 3 uitzwembakken in zijn hobbykamer staan. Kortom ruim 2.000 liter voor het opvoeden van 1 nestje!

Het kip of het ei probleem

Waar begin je mee, met jongen discusvissen of met een ervaren koppel? Laten we beginnen met de eerste optie, een top koppel. Let op, deze worden zeer zelden te koop aangeboden omdat het een diepte-investering is geweest van vele jaren. Persoonlijk ken ik geen (beroeps)kweker die zijn investering voor een zacht prijsje wil verkopen. De reden is eigenlijk heel simpel: hij kan beter zijn investering terugverdienen met de verkoop van de jongen.

Natuurlijk zijn er koppels te koop die jongen kunnen grootbrengen, maar deze koppels leveren in de ogen van de kweker niet het gewenste resultaat. Voor de ‘hobbykweker’ kan het een leuke keuze zijn! Maar deze koppels zijn voor de gemiddelde hobbykweker nog steeds erg duur. Er kunnen ook ongewenste afwijkingen in de volgende generatie jongen ontstaan die er moeilijk uit te kweken zijn. Ook hier geldt ‘garbage in, garbage out.’

De meeste koppels die verkocht worden zijn oudere vissen die koppelgedrag vertonen waardoor de kweker, door deze voorselectie te maken, wat extra kan verdienen. Ook hier geldt garantie tot de deur want anders kom je uit in de vorige categorie. Ik heb zelf meegemaakt dat een ‘zogenaamd’ koppel veel eitjes afzette, maar jongen grootbrengen zat er helaas niet in. Na nader onderzoek bleken het twee vrouwtjes te zijn. Het waren prachtvissen maar ik moest er naderhand wel de geschikte partners bij zoeken.

Er bestaat ook nog een categorie op het internet van zogenaamde ‘bewezen’ koppels. Dit is een term waarmee men wil aangeven dat er ooit jongen zijn grootgebracht door het koppel. Het lastige van dit verhaal is dat ze dit zelden kunnen bewijzen met foto’s, filmpjes of jongen. Wij hebben koppels gehad die perfect een legsel op de kegel afzetten maar het grootbrengen van de jongen zat er gewoon niet in. Het enige wat wij konden doen was het overplaatsen van de larven naar een surrogaatkoppel dat in hetzelfde stadium zat. Helaas ken ik maar weinig hobbykwekers die zich deze luxe kunnen permitteren. En wat verwacht je van een ‘bewezen’ koppel die tien jongen kan grootbrengen of ouders die een paar honderd gezonde jongen opleveren?

Er is nog een optie op een goed koppel dat aanzienlijk goedkoper is, maar net als de vorige opties ook geen garantie geeft. Koop twee bijna volwassen discusvissen, man en vrouw, en maak er een gelegenheidshuwelijk van. De kans is groot dat moeder natuur haar werk zal doen en zij uit verveling de liefde gaan bedrijven. Lukt dat niet, dan moet je een echtscheidingsprocedure opstarten. Het mooie van deze optie is dat je twee mooie discusvissen in je aquarium hebt zwemmen!

Opmerking
Dit gedeelte over het kopen van koppels moet je niet zien als negatieve uitlatingen over de (beroeps)kwekers. Het is alleen zeer lastig om garantie te geven op verwachtingen en levende waar. Het kan voor de koper zowel positief als negatief uitvallen. Helaas hebben wij verschillende jumbo- top koppels verloren die net na de koop of na een legsel afscheid van ons moesten nemen. Deze verliezen moet je als hobbykweker maar voor lief nemen. Je moet niet met deze investeringen beginnen wanneer je het verlies van honderden euro’s slecht kan verdragen.

De leukste optie

Om te beginnen zou je met 20 kleine jongen kunnen beginnen van minimaal 6 cm. Op die manier krijg je krijgt in ieder geval meer ervaring met het grootbrengen van de jongen. Dit is op zich al een hele opgave, zelfs voor de ervaren aquariumhouders!

Het doel is het echt groot brengen van discusvissen onder optimale omstandigheden met als subdoel partnerkeuze door natuurlijke selectie. Eén nadeel aan deze methode is dat je minimaal een jaartje nodig hebt voordat de eerste (natuurlijke) selectie plaats zal vinden. Het liefst wil je pas een paargedrag zien als ze ongeveer anderhalf jaar oud zijn. Want gemiddeld gezien leveren grote ouders meer jongen af. Zij hebben meer huid, dus meer huidsecreet en zij kunnen het ouderschap lichamelijk beter verwerken!

Twee keer dezelfde vis! Een foto voor het ouderschap en een tijdens het ouderschap. Na het leggen van de eieren gaan de toekomstige ouders huidsecreet aanmaken waardoor zij een donkere kleur krijgen. De jongen leven de eerste week alleen van dit huidsecreet. Dit hoogwaardige voedsel kan nog niet echt nagemaakt worden en bovendien wordt het immuunsysteem van de ouders doorgegeven aan de jongen.

De selectie van de ouders

Het liefst zou je met een grote groep koppels willen beginnen, maar uit praktische overwegingen zal je een selectie moeten maken. Van de 20 kleine jongen zijn er waarschijnlijk een achttal vissen waar je verder mee wilt kweken. Een natuurlijke selectie is voor de eerste keer de beste optie! Als het echt niet anders kan, dan maar gelegenheidshuwelijken vormen, maar bij een gelegenheidshuwelijk moet je maar afwachten of ze elkaar wel leuk vinden. Verdeel de discusvissen in je uitzwemaquaria in twee groepen. Een met de uitverkoren discusvissen en in de andere bak(ken) met de vissen waarmee je niet verder wilt kweken. Wat je met deze groep vissen doet mag je zelf bepalen, maar begin nooit te kweken voordat je een leeg uitzwemaquarium hebt! Want voordat je het weet zit je met een paar honderd jongen die je niet kwijt kunt.

Tips

• Kruis geen verschillende kleurschakeringen tenzij je weet waar je mee bezig bent. De kans dat je de vissen kunt verkopen wordt hierdoor veel te klein.
• Ververs dagelijks het water van de uitzwemaquaria en probeer de waterwaarden zo optimaal te houden. Bodem afzuigen en ramen en bodem schoonmaken met een spons hoort er ook bij.

Wachten, en wachten

De uitverkorenen zitten lekker in het aquarium met twee afzetkegels en als alles goed gaat zullen de vissen, als dat nog niet gebeurd is, zelf hun partner uitzoeken. Wat je niet moet doen is de vissen al in een kweekbak plaatsen wanneer ze er nog niet klaar voor zijn! Wat wij willen is dat ze alvast gaan proefdraaien waardoor zij hun natuurlijk instinct beter gaan ontwikkelen. Ondertussen krijgen de toekomstige ouders en een betere band en gaan ze hun territorium beter verdedigen. Een goed koppel is in staat om alle andere vissen in een hoek te drijven en zelfs in een twee meter aquarium zien ze de kans om één meter zeventig op te eisen. Dit proefdraaien laat je minimaal twee keer gebeuren. Je zult zien dat het tweede legsel al een betere structuur heeft. Mochten er toch jongen uit voortvloeien, dan kan je de ouders met de jongen verplaatsen naar de kweekbak. Als je geluk hebt gaan ze daar gewoon verder met het grootbrengen van de jongen.

Het is zo ver

Als je de vissen beter leert kennen dan kan je aan hun gedrag zien dat zij bezig zijn met de voorbereidingen. Ze maken elkaar het hof, maken de kegel schoon en ondertussen vergroten zij hun territorium. Dit is het perfecte moment om het koppel over te plaatsen naar de kweekbak die natuurlijk al klaar staat! Is dit niet het geval, dan vul je hem met vijftig procent aquariumwater, dan het koppel overplaatsen en daarna de rest aanvullen met leidingwater. In feite heb je het koppel verhuisd zonder het te laten overwennen, waardoor het stressmoment tot een minimum beperkt blijft.

Tips

• Het overzetten kan je het beste handmatig doen en dus zonder schepnetje omdat de kans op beschadigingen veel kleiner is en minder stress geeft!
• Plaats het filtermateriaal van de kweekbak in je bioloog van je uitzwemaquarium. Zo kunnen de bacteriën er zich lekker in vestigen. Op deze wijze start je je kweekbak, als het nodig is, met een goede bacteriecultuur.

Nu mag het koppel niet meer oefenen, maar moeten ze laten zien wat ze kunnen. Als je geluk hebt gaan ze gewoon verder waarmee zij bezig waren. Is de stress te groot geweest dan zullen zij het op een later tijdstip nog eens proberen. Ondertussen komen er voor het baasje drukkere tijden aan zoals het dagelijks verversen van de kweekbak. Ook het observeren van de vissen is een dagelijkse taak geworden. Want het is de bedoeling dat je de ideale waterwaarden van het koppel leert kennen omdat elk koppel haar favoriete waterwaarden heeft. De een neemt genoegen met leidingwater en de ander wil pas beginnen als de Ph onder 6,5 is met een geleidbaarheid van 200 microsiemens. Wat de ideale waarden zijn zal je proefondervindelijk moeten samenstellen.

Water verversen met kweekwater

De beste methode om kweekwater aan te maken is met een omgekeerde osmose installatie. Er zijn nog andere methodes maar die zijn voor de gevorderde kwekers!

Lees meer over: Omgekeerde osmose installatie

Praktisch gezien kan je maximaal per verversing 80% water verversen. De vissen kunnen nog net rechtop zwemmen waardoor de kans op beschadigingen of stress bij de vissen tot het minimum worden beperkt. Het osmosewater mag iets kouder zijn dan het water van de kweekbak, maar dit mag alleen als er nog geen legsel is of de jongen moeten in de kweekbak zitten. Door de lagere temperatuur en de aangepaste waterwaarden stimuleer je het natuurlijke gedrag van de vissen. Hoewel de vissen nog nooit de Amazone hebben gezien, laat staan de regentijd hebben meegemaakt, kunnen zij instinctief voor het liefdesspel het beste moment bepalen. De illusie wordt nog completer met een paar eiken- of amandelbladeren en een nachtlampje.

Wat erg belangrijk is dat je de waterwaarden langzaam aanpast. Bij elke waterverversing kom je meer in de buurt van optimale kweekwaterwaarden. Zijn de optimale waterwaarden bereikt, dan moet je het osmosewater zo aanpassen dat je de waarden constant blijven.

Let op!
Door de lage geleidbaarheid zullen de vissen na een tijdje een tekort aan mineralen krijgen. Lukt het na drie weken niet om een legsel te krijgen, dan breng je de aquariumwaarden terug naar de gewone waterwaarden. Omdat het groepsdieren zijn verplaats je daarna de vissen weer naar het uitzwemaquarium! Gevarieerde voeding is na deze periode erg belangrijk en extra vitaminen kunnen daarom zeker geen kwaad. Laat ze minimaal een paar maanden aansterken voordat je weer een poging waagt.

Het koppel wil een legsel maken

Als je het koppel zeer goed leert kennen dan kan je zeer nauwkeurig bepalen wanneer zij beginnen met eieren leggen. Een uur van tevoren zet je het filtersysteem uit zodat er een minimale watercirculatie ontstaat. Het luchtsteentje verplaats je net onder het wateroppervlak zodat er toch nog wat extra zuurstof door het water kan worden opgenomen. Met deze maatregelen neemt de kans op een goede bevruchting alleen maar toe. Het vrouwtje kan best de eitjes leggen met een beetje stroming maar het mannetje moet met zijn sperma de klus afmaken. Het zou zonde zijn als dit door een te sterke stroming verloren ging.

Tips

• Laat de vissen zo veel mogelijk met rust, elke verstoring van hun ritme kan negatief uitvallen. Bedek de aquariumzijkanten met een stuk wit papier of handdoek zodat zij alle rust wordt gegund.
• Verplaats of verdraai de kegel niet omdat je het dan het schouwspel beter kan zien. De vissen hebben niets voor niets deze locatie uitgezocht!

Na het leggen van de eieren, dat een paar uur kan duren, moet je de pomp weer aanzetten en mag het bruissteentje  weer naar zijn gebruikelijke plek worden verplaatst. Als kweker krijg je nu een paar dagen rust omdat je niets meer in je aquarium mag veranderen en dus ook geen water mag verversen.

De ouders hebben larven op de kegel

Op dit moment is het erg belangrijk dat het water zo min mogelijk van samenstelling verandert. Het voeren van het koppel moet echt tot het minimum worden beperkt. Eén keer per dag een klein beetje voeren is genoeg maar helemaal niets voeren is ook mogelijk. De vissen zijn toch niet geïnteresseerd in eten omdat al hun aandacht naar het legsel gaat.

Tips
Om de ouders met het grootbrengen van de jongen een beetje te helpen, moet je ‘s nachts de verlichting gedimd aan laten staan. Is dat lastig dan kan je een klein nachtlampje boven het aquarium plaatsen en dat is wat anders dan blauwe nachtverlichting.

Op dit moment zijn de ouders alleen bezig met het bewaaieren van de eieren. Dat doen ze om een constante stroming van zuurstofrijk water over de eieren te laten stromen. De eerste paar dagen doen ze dat 24 uur per dag. Een goed koppel verdeelt dit werk zo goed mogelijk zodat om de beurt een korte pauze kan worden genomen. Deze korte pauzes worden meestal gebruikt om via een omweg een stukje verder te gaan bewaaieren. Maar er is meer werk aan de winkel, want elke vervuiling die op het legsel komt wordt vakkundig verwijderd. Indien nodig worden de eitjes naar een betere locatie gebracht. Deze bezigheden vergen van de vissen een goede coördinatie en ervaring. Het zal duidelijk zijn dat deze vaardigheden bij elk legsel beter zal worden. Daarom is het proefdraaien zo belangrijk!

Waar zitten de eerste problemen

Als alles volgens het boekje zou gaan dan zou het geen uitdaging zijn. Omdat er zoveel variabelen zijn, zijn er over het kweken van discusvissen meer boeken geschreven dan dat er gekweekt is. Maar geen enkele schrijver waagt zich aan de belofte dat zijn methode de enige echte is. Je zult zelf de beste methode moeten ontwikkelen. Maar wij kunnen je wel aan de belangrijkste tips helpen:

1. Gebruik geen zwarte kit. De jongen gaan instinctief op donker af. Omdat hun ouders ondertussen donker gekleurd zijn betekent dat voor hun dat daar het eten zit.
2. Gebruik geen overloop in je kweekbak omdat de jongen zo in het filtersysteem zitten. Afschermen met een filterspons of witte watten is mogelijk maar door het vele voeren is hij zo verstopt.
3. Zorg dat je verwarming bij je interne filter staat. Omdat die ook zwart is gaan daar anders de jongen op af.
4. Zorg dat er voldoende, maar niet teveel, licht aanwezig is. Vooral bij lichtgekleurde ouders kan het contrast te laag worden waardoor de jongen de ouders niet kunnen vinden.
5. Ga niet met lichtgekleurde vissen kweken want met deze kleurscharkering is het zeer lastig kweken. Zij verkleuren zeer weinig en hebben meestal weinig huidsecreet. De larven worden meestal bij surrogaatouders geplaatst die in hetzelfde stadium zitten.

Van ei tot volwassen vis.

Als kweker heb je het nu makkelijk omdat je de eerste 60 tot 80 uur niets mag doen. In die periode begint de ontwikkeling van ei tot larf. De ouders zijn dan druk bezig met verzorgen van de eitjes.

Ongeveer na de derde zonsopkomst zijn de larfjes zo ver dat zij naar de ouders willen zwemmen (naar een donkere plek). Ondertussen proberen de ouders zoveel mogelijk larfjes op de kegel te houden. Zij slikken de larfjes in en spugen ze weer op de kegel uit zodat zij een goed overzicht houden. Maar op een gegeven moment is er geen houden meer aan waardoor de ouders hun tactiek maar aanpassen.

Nu is het de kunst om de larfjes bij elkaar te houden zodat ze het huidsecreet van de ouders kunnen eten. De ouders beschermen de jongen door ze tussen hun in te laten zwemmen. Maar de ouders willen wel dat de jongen alle twee de kanten van hun lichaam begrazen. De oplossing is eigenlijk heel simpel en dat is even van plaats verwisselen.

Een van de ouders zwemt snel weg en voordat de jongen het doorhebben zwemmen de jongen naar de achtergebleven ouder. Na deze korte pauze wisselen de ouders op dezelfde manier van plaats en begint het spel opnieuw. Omdat ze voor hun ontwikkeling echt mineralen nodig hebben, is het erg belangrijk dat je nu de jongen van het mineraalarme water afhaalt. Je begint nu dagelijks met kraanwater verversen, de ouders begin je weer een beetje meer te voeren en, omdat het echt geen kwaad kan, geef je ze wat extra vitaminen. Eventueel kan je nog wat mineraalzout toevoegen aan het water. Maar in het begin doen wij het op een andere manier.

Voeren van de jongen

Na vijf dagen beginnen de jongen vrij te zwemmen en begin je met het voeren van artemia. Wij kweken de artemia  met mineraalzout en zeven de artemia niet af. Door het luchtpompje van de artemia kweekinstallatie uit te zetten zakken de artemia naar de bodem. Even aftappen en het gaat zo de kweekbak in. Het mineraalzout in het zoutrijke artemiawater zal de geleidbaarheid snel doen stijgen. Op deze wijze krijgen de vissen gelijk wat mineralen bij de arthemia.

Wij voeren minimaal acht keer op een dag. Voor de volgende ronde zuig je de bodem eerst schoon en vul het aquarium aan met wat water. Je laat de ervaren koppels gewoon onderhoud plegen. Maar je moet dit niet forceren omdat anders de ouders van slag raken met de kans dat zij hun jongen opeten. Als je goed oplet kan je de vissen tijdens het eten echt zien groeien. Wanneer de buikjes zijn rond gegeten zie je in het begin de artemia zitten. Ook zal je merken dat de vissen langzaamaan ook de bodem hebben ontdekt als voerplaats. Daarom moet je de bodem dus na de dagelijkse verversingen goed schoonmaken.

Ander soorten voer

De jonge visjes leven niet alleen van artemia. Na 12 tot 14 dagen beginnen wij langzaam aan met het voeren van diepvriesvoer. Bosmiden, cyclops en luis komen als afwisseling bij de artemia. Let er wel op dat sommige voersoorten net iets te groot zijn voor de jongen, maar door ze te raspen kunnen ze het wel eten. Als je goed oplet zie je wel dat zij het voer proeven en dat elke vis zijn eigen voorkeur gaat bepalen. Door zeer afwisselend te voeren krijgt iedereen zijn portie. Na 21 dagen zijn ze zo ver dat ze bijna alles eten wat ze tegenkomen. Ondertussen beginnen we ook daphnia te voeren. De vissen hebben maar één doel met eten en dat is eten en nog eens eten. Als je maar in de buurt van het aquarium komt staan zijn ze al gereed voor de maaltijd.

Lees meer over: Wat kan ik mijn discusvissen te eten geven en hoe vaak moet ik voeren?

Zolang het nog kan laten wij de ouders nog bij de vissen zitten, maar dit is erg afhankelijk van de grootte van het nest en de gezondheid van de ouders. Na 2 maanden zijn ze groot genoeg om alles te kunnen eten. Dit is ook meestal de tijd dat ze gemiddeld 6 cm groot zijn geworden. Ook kan langzamerhand de vorm en de kleur worden bepaald. Op dit moment mogen er geen slechte visjes meer in het aquarium zitten. Want als de kweker zijn werk goed heeft gedaan dan heeft hij bij de slechte visjes allang euthanasie toegepast. Doe dit op een humane wijze met een verdovend middel zoals kruidnagelolie. Na drie maanden zijn de jongen ongeveer 8 cm groot en kan je ze verantwoord verkopen. Maar dat was niet onze bedoeling! Het is nu de kunst om ze groot te trekken. Het komt er nu op aan dat de kweker de dagelijkse werkzaamheden volhoudt. Veel voeren, verversen en goed opletten wat er gebeurt. Maar dat maakt onze hobby zo leuk.