Foto’s beoordelen en problemen verhelpen – deel 3

Een lcd schermpje op de camera is een handig hulpmiddel om je foto’s snel te kunnen beoordelen. Alleen zijn de kleurenweergave en de resolutie niet optimaal voor een goede beoordeling. Een tablet is al een stuk beter, maar het computerscherm geeft nog steeds het beste resultaat. Welk programma je gebruikt maakt niet zoveel uit. Zelfs de standaard Microsoft of Apple viewers bieden genoeg mogelijkheden voor de eerste indruk.

Als je het echt goed wilt beoordelen moet je beschikken over een speciale monitor die voor dit doel is ontworpen. Bij deze monitoren wordt de  hardware handmatig gekalibreerd met meetapparatuur.

Selectie methoden:

1. selecteer de beste foto’s over het onderwerp (op een computer scherm);
2. verwijder de slechte foto’s;
3. bestudeer de camera instellingen van de goede foto’s
   (de metadata kan je via de eigenschappen van het fotobestand bekijken);
4. start foto’s maken met deze instellingen;
5. experimenteer met de instellingen (kleine stapjes);
6. ga naar stap 1.

Een goede foto maken, is 10 keer sneller als het bewerken met software!

Wat is een mooie foto?

In theorie moet een foto emoties oproepen bij het onderwerp, de fotograaf of bij andere mensen. Of de foto vaktechnisch aan de volgende eisen voldoet is bijzaak:

• het onderwerp staat scherp op de foto;
• het heeft een goede compositie;
• heeft een goede uitsnede;
• het heeft één onderwerp;
• het vertelt een verhaal;
• het is goed belicht;
• enz. enz..

Natuurlijk kan je onder ideale omstandigheden schitterende foto’s maken, maar in de praktijk kom je dit zelden tegen. Wij als hobbyisten moeten het doen met de middelen die wij tot onze beschikking hebben. Toch kan je met simpele middelen mooie foto’s maken zolang je maar bereid bent om te experimenteren. Want ook bij deze discipline geldt is dat oefening kunst baart!

De ogen

Wanneer je mensen of dieren fotografeert, dan moeten de ogen scherp op de foto staan. Eigenlijk kan je beter zeggen “je moet in de ziel kunnen kijken.” Wanneer de ogen wazig op het beeld staan, dan lijkt het onderwerp minder interessant. Natuurlijk is het niet altijd mogelijk om twee ogen scherp op de foto te krijgen zeker wanneer er maar één oog op de foto staat!

Twee keer dezelfde foto, alleen het oog op de rechter foto is een beetje wazig. Het verschil is subtiel, maar wel aanwezig!

Het onderwerp

Op onderstaande foto zijn de jonge larven het hoofdonderwerp; de moeder is bewust wazig op de foto gezet. Wanneer zij het hoofdonderwerp was geweest, dan had zij haarscherp op de foto moeten staan. De jonge larven staan ongeveer op twee kruispunten van de regel van derden.

Het verhaal

Bij deze macro foto lijkt het net of het baby slakje een heuvel aan het beklimmen is. In werkelijkheid is deze heuvel niet zo groot, maar voor het slakje was het een hele reis.

Opmerkingen
Bij macro fotografie zorgt de kleinste beweging voor onscherpe foto’s. Zelfs bij traag bewegende slakken is dit het geval. Een statief en een draadontspanner zijn eigenlijk verplichte uitrustingsstukken voor de macro fotograaf. Heb je geen statief dan kan een stapel boeken of een keukentrapje uitkomst bieden.

Natuurlijk kan je ook de zelfontspanner van het fototoestel gebruiken wanneer je geen draadontspanner hebt. Het enige nadeel is, dat het onderwerp echt stil moet zitten, anders is hij al lang uit je beeld verdwenen!

Oefen tips

Fotograferen is nog nooit zo goedkoop geweest. Je kan zoveel foto’s maken als je wilt en zonder extra kosten. Het is dus een kwestie van oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Je huiskamer staat vol met voorwerpen die stil staan en ongeveer dezelfde grootte hebben als je vissen. Een kamerplant met een (Lego) poppetje of een paaskuiken zijn gewillige onderwerpen om te fotograferen. De bedoeling is dat je een mooie compositie leert maken en het onderwerp beeldvullend en vooral scherp op de foto staat.

Vooral insecten (vlinders) zijn perfecte oefen kandidaatjes. Zij hebben ongeveer dezelfde grootte als kleine visjes en als zij gestoord worden zullen ze zich verschuilen of wegvliegen. Je krijgt meestal maar één kans om ze te fotograferen!  Dit geldt natuurlijk ook voor onze aquariumvriendjes, maar daar maken belichtingsomstandigheden het echter een stuk moeilijker. Dus eerst maar oefenen onder meer makkelijke omstandigheden!

Scherpstellen en scherpte diepte bepalen

Niets is zo frustrerend wanneer een mooi gecomponeerde vissenfoto niet scherp is. Niet getreurd. De compositie is wel goed, alleen bij het scherpstellen moet je nog oefenen. Het is een kwestie van oefenen en een beetje geluk.

PDF scherptediepte kaart uitprinten op glanzend fotopapier 10 x 15 cm

Zelf zet ik de camera meestal op ‘Burst Mode’ als ik vissen fotografeer. In de ‘Burst Mode’ (continu stand) maakt de camera net zolang foto’s totdat het geheugenkaartje vol is of de ontspanknop los wordt gelaten. De kans dat er een goede foto tussen zit is veel groter! Het is nu een kwestie van de beste foto uitzoeken en de rest weggooien. Het lijkt niet zo professioneel, maar de beroepsfotografen doen vaak hetzelfde!

Er is echter een klein probleempje. De meeste camera’s zijn niet in staat om onder slechte lichtomstandigheden snel scherp te stellen. Dus als het even kan zet ik het automatisch scherpstellen uit en stel met de hand de foto scherp. Helaas is dit niet altijd mogelijk bij alle camera’s, maar dan moet je roeien met de riemen die je hebt.

Er is nog een struikelblok voor het maken van een mooie foto en dat is de scherptediepte. Wanneer je maar het diafragma verandert, dan zal ook de scherpte veranderen. Bij mijn spiegelreflexcamera kan ik het ‘DOF’ knopje (Depth of Field = scherptediepte) indrukken en de scherptediepte bepalen. Op zich een erg handig knopje, maar ik gebruik het zelden omdat het beeld voor een goede waarneming te donker is. De foto bekijken is net zo makkelijk!

Ik gebruik soms een ‘Depth of Field calculator’* wanneer ik de scherptediepte van tevoren wil bepalen. Maar proefondervindelijk vaststellen is ook een optie. Het is een kwestie van de foto maken en het resultaat bekijken. Speciaal voor de aquariumfotografie heb ik een scherptediepte kaart gemaakt. Met dit kaartje kan ik snel de scherptediepte proefondervindelijk bepalen. Ga als volgt te werk:

1. leg het scherptediepte kaartje op een tafel;
2. stel de camera scherp op het midden van het scherptediepte kaartje en maak de foto;
3. bekijk de foto en bepaal de scherptediepte;
4. indien de scherptediepte niet goed is, verander dan het diafragma en ga naar stap 1.

* Depth of Field calculator kan je ook online vinden. Maar je kan ook een Depth of Field calculator App. downloaden voor je telefoon of tablet.

Reflectie van flitser

Oorzaak (illustratie A, B)
De camera en flitser staan loodrecht op het aquariumglas gericht. Het licht van de flitser wordt door het aquariumglas gedeeltelijk gereflecteerd. Het gevolg is dat het gereflecteerde licht wordt opgevangen door de camerasensor.

.

Oplossing 1 (illustratie C, D)
Bij een camera met ingebouwde flitser kan je de camera onder een hoek op het aquariumglas richten. Het licht van de flitser wordt onder dezelfde hoek weerkaatst. Het gevolg is dat het weerkaatste licht de camerasensor niet bereikt.

.

Oplossing 2 (illustratie E)
Wanneer je beschikt over een externe flitser met verlengkabel dan kan je de flitser ook zo richten dat het weerkaatste licht de camerasensor niet bereikt.

.

Oplossing 3 (illustratie F)
Wanneer je de flitser boven het aquarium plaatst is er geen kans op reflecties op het glas.

Reflectie lichtbron

Oorzaak (illustratie A)

De lichtbron bevindt zich achter de camera. Dit licht wordt gedeeltelijk weerkaatst door het aquariumglas. Het fototoestel en de fotograaf worden verlicht door dit weerkaatste licht. Dit weerkaatste licht wordt via het aquariumglas weer opgevangen door de camerasensor. Het gevolg is een ‘ghost’ afdruk van het fototoestel en de fotograaf.

.

Oorzaak (illustratie B)
De gevolgen zijn dezelfde als in illustratie (A), alleen de lichtbron bevindt zich voor de camera (aquarium verlichting).

Oplossing 1 (illustratie C)
Wanneer je de lichtbron niet kunt uitzetten, dan zit er niets anders op dan de lichtbron af te schermen. Een matzwarte achtergronddoek is de mooiste optie. Heb je dit niet, dan moet je een beetje creatief zijn. Een rol papier of een deken kunnen ook wonderen verrichten.

* Donkere kleding voorkomt reflecties van je kleding.

Oplossing 2 (illustratie D)
Een zwart doek met een gat voor de lens kan genoeg zijn om reflecties te voorkomen van zowel de fotograaf alsook de camera.

* Donkere kleding voorkomt reflecties van je kleding.

Reflectie van zweefvuil of voer

Oorzaak
Het vuil reflecteert het licht van de lichtbron en de camera registreert het vuil als overbelichting. In sommige gevallen zie je niet het vuil maar alleen het halo effect.

Oplossing 1
Goed aquariumonderhoud plegen en niet voeren voor de fotosessie.

Oplossing 2 (illustratie A)
Soms helpt het om de aquarium verlichting uit te zetten. En alleen aan de voorkant te verlichten met een flitser. Het flitslicht is een relatief smalle lichtbundel en de kans op veel vervuild licht is dus een stuk kleiner. Het enige nadeel is dat niet het aquarium volledig wordt verlicht en je last kan krijgen van een harde schaduw.

Intermezzo:
Bij onderwaterfotografie in het buitenwater worden de reflecties voorkomen door het onderwerp van opzij te verlichten. De zelfde techniek kan je toepassen bij aquarium fotografie, alleen moet je de camera en flitser naast het aquarium houden.

Oplossing 3
De aquarium verlichting dimmen of de reflectoren verwijderen

Reflectie van vuil glas

Oorzaak
Het vuil op het aquariumglas reflecteert het licht van de lichtbron waardoor de camera het vuil ziet als overbelichting. Op de bovenstaande foto zijn vooral de reflecties van de vuile voorruit zichtbaar (schoonmaakmiddel, opgedroogde druppels en een vezel van een schoonmaakdoek).

Vette ruiten kunnen het licht uit elkaar laten vallen. Het regenboog effect is niet altijd zichtbaar bij geringe lichtsterkte. Maar zodra je het aquarium anders belicht (flitser) wordt het effect versterkt.

Oplossing
Goed aquarium onderhoud plegen. Het onderhoud kan je het beste één dag voor de fotosessie doen. Hierdoor krijgt het zweefvuil genoeg tijd om te bezinken. Vooral het glas moet goed schoongemaakt zijn omdat dit het vuil twee keer zichtbaar maakt. Een keer het vuil, de tweede keer de reflecties of de schaduw.

Bewegingsonscherpte door snel bewegende onderwerpen

Oorzaak
De sluitertijd van de camera is te lang waar door het beeld niet op tijd bevroren kan worden. Het visje dat stil is staat wel scherp op de foto. Dus het is geen bewegingsonscherpte door het bewegen van de camera.

Oplossing
Sluitertijd verkorten of stilstaande vissen fotograferen.

Tips

• sluitertijd instelling niet instelbaar;  probeer dan de sportstand;
• vuistregel: ·maximale belichtingstijd = 1 / brandpunt lengte.

Voorbeeld:
Een 50 mm lens mag je dus maximaal 1/50 seconden uit de hand belichten.

Bewegingsonscherpte door bewegende camera

Oorzaak
De camera wordt bewogen tijdens het fotograferen.

Oplossing

• Sluitertijd verkorten;
• Camera niet bewegen tijdens het fotograferen;
• Gebruik een statief, eventueel met draadontspanner.

Horizon niet horizontaal

Oorzaak
De camera wordt niet waterpas gehouden.

Oplossing

• Camera waterpas houden door:
  • de natuurlijke lijnen te gebruiken om de horizon te bepalen;
  • de kunstmatige waterpas te gebruiken van camera (indien aanwezig)
  • een mechanische waterpas op de camera of op het statief te gebruiken
• Softwarematig rechtzetten.

Spelen met licht

Natuurlijk kan je ook gebruikmaken van reflecties. Het is een kwestie van spelen met het licht. Bij het maken van deze foto is het oppervlaktewater bewogen zodat de bewegingen als gerimpelde schaduwpatronen aan de bovenkant van het water zichtbaar werden. De flitser was zo boven de stabilisatiestrip geplaatst dat er een schaduw ontstond van de stabilisatiestrip. Het gevolg was dat het dominante blauwe vlak minder dominant aanwezig was.

De rechterkant van de foto is een beetjes onderbelicht waardoor de rechterkant als focuspunt fungeert. Met een schone glasbodem worden de reflecties van de vissen versterkt.

Schaduwwerking

Op bovenstaande foto is een harde schaduw van de flitser aanwezig. Het gevolg is dat het onderwerp (het handmatig schoonmaken van de aquariumbodem) het focuspunt wordt.

Natuurlijk kan een harde schaduw ook ongewenst zijn. Harde schaduwlijnen zijn meestal ongewenst als het onderwerp te dichtbij een achtergrond staat en de lichtbron te gericht is.